PROJEKT PTASIE WYSPY 2

Z końcem kwietnia podpisaliśmy umowę z Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych na dofinansowanie projektu pn. „Ptasie Wyspy – kontynuacja czynnej ochrony zagrożonych gatunków ptaków siewkowych”

Poniżej przedstawiamy opis projektu, który będziemy realizować przez najbliższe 4 lata.

Działania realizowane w ramach projektu pn. „Ptasie Wyspy – kontynuacja czynnej ochrony zagrożonych gatunków ptaków siewkowych” stanowią kontynuację i rozszerzenie działań prowadzonych w latach 2015-2017 w ramach projektu pn. „Ptasie wyspy – czynna ochrona ptaków siewkowych (Charadriiformes) w najważniejszych ostojach gatunków” Nr 25/2015/Wn-02/OP-XN-02/D dofinansowanego ze środków EOG 2009-2014.

Głównym celem projektu jest poprawa stanu ochrony 7 gatunków ptaków siewkowych (Charadriiformes): rybitwy rzecznej Sterna hirundo, rybitwy białoczelnej Sterna albifrons, rybitwy czarnej Chlidonias niger, śmieszki Larus ridibundus, mewy czarnogłowej Larus melanocephalus, mewy siwej Larus canus, sieweczki rzecznej Charadrius dubius, gniazdujących w najważniejszych ostojach gatunków w regionie tj. obszarze specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły PLB040003, Żwirownia Skoki PLB040005, rezerwacie przyrody Jezioro Wieleckie oraz w obszarze wodno-błotnym Mościska. Polepszenie stanu ochrony nastąpi głównie poprzez odtworzenie i zwiększenie powierzchni dostępnych i bezpiecznych siedlisk lęgowych.

Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły wykorzystywany jest przez ptaki w okresie lęgowym, jako miejsce rozrodu, w okresie przelotów jesiennych i wiosennych, jako ważny szlak migracyjny i miejsce odpoczynku, a w miesiącach zimowych, jako zimowisko. Związane jest to z różnorodnością siedlisk występujących w obszarze. Jednak do najcenniejszych siedlisk należą piaszczyste wyspy i łachy tworzące się w korycie rzeki. Dolina Dolnej Wisły to jedna z najważniejszych ostoi m.in. rybitwy białoczelnej, której populacja, gniazdująca na piaszczystych łachach osiąga w zależności od sezonu od 5,4 do 13,1 % populacji krajowej gatunku. Na stałych wyspach gniazduje m.in. mewa siwa, która w ostatniej swojej kolonii w obszarze, położonej na tzw. Ptasiej Wyspie w sąsiedztwie miejscowości Bobrowniki, poddawana jest silnej presji drapieżniczej i antropopresji. W projekcie zaplanowano ochronę ostatniej kolonii tego gatunku na dolnej Wiśle poprzez odgrodzenie kolonii płotkami elektrycznymi, a także wybieranie i inkubację jaj i podkładanie atrap jaj do gniazd na czas inkubacji. Działania zmniejszą straty lęgów powodowane przez drapieżniki i przyczynią się do zwiększenia sukcesu lęgowego. Ponadto w obszarze prowadzony będzie monitoring stanu populacji ptaków siewkowych, monitoring skuteczności działań ochronnych oraz zagrożeń.

Obszar Natura 2000 Żwirownia Skoki w okresie lęgowym zasiedla, co najmniej 1% populacji krajowej mewy czarnogłowej, mewy siwej, mewy śmieszki i rybitwy rzecznej. Największe liczebności osiąga śmieszka. W 2019 r. liczebność gatunku oszacowano na 7599 par, co stanowi 7,6-8,4 % populacji krajowej. Najważniejsze zagrożenia dla ww. gatunków w obszarze to: sukcesja roślinności zielnej oraz drzewiastej i krzewiastej na wyspach zasiedlanych przez ptaki, penetrowanie ich siedlisk, płoszenie ich m.in. w wyniku niewłaściwego uprawiania sportów wodnych i wędkowania, niszczenie gniazd. W ramach projektu planujemy odtworzenie otwartego charakteru kolejnych 4 zarośniętych wysp o łącznej powierzchni łącznej ok. 0,5 ha poprzez usuwanie drzew i krzewów oraz roślinności zielnej oraz utrzymanie takich warunków na istniejących wyspach poprzez usuwanie roślinności zielnej, nalotu drzew i krzewów. Niezbędnym elementem ochrony ptaków w obszarze będzie również odłów inwazyjnych gatunków obcych (norki amerykańskiej) i gatunków rodzimych (lis) oraz zabezpieczenie kolonii lęgowych ptaków przed presją turystyczną poprzez montaż boi ostrzegawczych wokół wysp wraz z tablicami ostrzegawczo-informacyjno-edukacyjnych. W ramach projektu zostanie wykonana waloryzacja ichtiologiczna zbiorników w kontekście zapewnienia bazy żerowej dla gatunków ptaków odżywiających się rybami oraz minimalizacji konfliktów z gospodarką rybacko-wędkarską. Planowany jest również monitoring stanu populacji ptaków, monitoring skuteczności działań ochronnych oraz zagrożeń.

W ramach projektu w rezerwacie przyrody Jezioro Wileckie przewidziano realizacje działań zapisanych w planie ochrony rezerwatu.  Zaplanowano przeprowadzenie remontu istniejącej zastawki na rzece Rokitce wypływającej z Jeziora Wieleckiego w celu ustabilizowania warunków hydrologicznych w obszarze i dostosowaniu optymalnego dla ptaków poziomu wody w jeziorze. W projekcie przewidziano działania poprawiające stan ochrony m.in. rybitwy czarnej stanowiącej cel ochrony rezerwatu poprzez zwiększenie powierzchni dostępnych siedlisk – stworzenie pływającej wyspy o powierzchni ok. 100 m2 oraz wykaszanie fragmentów szuwarów o łącznej powierzchni ok. 4 ha. W obrębie obszaru zaplanowano ustawienie tablic edukacyjno-informacyjnych. Ponadto w obszarze przeprowadzona zostanie inwentaryzacja stanu ichtiofauny w zakresie bazy żerowej ptaków siewkowych jako czynnika limitującego liczebność ptaków odżywiających się rybami.

Obszar wodno-błotny Mościska to niewielki ok. 7 ha obszar, który obecnie nie podlega żadnej formie ochrony przyrody. W obszarze nie realizowano dotychczas żadnych działań ochrony czynnej, a jedynie prowadzono monitoring ornitologiczny. Przeprowadzone w ramach monitoringu obserwacje potwierdziły wysoką wartość przyrodniczą obszaru, jako ptasiej ostoi i wskazały potrzebę przygotowania dokumentacji w celu powołania na tym terenie formy ochrony przyrody. Początkowo realizacja tego celu wymaga wykupu gruntów należących do osób prywatnych, które również zaplanowano w ramach projektu. Zaplanowane w obszarze działania będą służyć poprawie stanu ochrony ptaków gniazdujących w ostoi. W ramach projektu zaplanowano wykaszanie wysp w celu stworzenia odpowiednich warunków gniazdowania, a także wykonanie badań hydrologicznych i opracowanie działań koniecznych do wdrożenia w celu poprawy warunków hydrologicznych w obszarze oraz ustawienie tablic edukacyjnych.

We wszystkich obszarach objętych projektem prowadzony będzie monitoring stanu ochrony i zagrożeń populacji ptaków siewkowych oparty o funkcjonowanie zespołu wolontariuszy tzw. Patrol Natura 2000.  Patrol Natura 2000 tworzyć będzie sieć obserwatorów przyrody wyposażonych w odpowiedni sprzęt, regularnie kontrolujących przydzielone obszary realizacji projektu. Na podstawie obserwacji gromadzone będą cenne informacje z terenu, przede wszystkim o czynnikach zagrażających populacji ptaków i o stanie ich ochrony. Prowadzony będzie również niezależny monitoring ornitologiczny.

W ramach projektu prowadzone będą działania edukacyjne. Projekt ma na celu zwiększenie świadomości przyrodniczej lokalnej społeczności i promocję idei czynnej ochrony rybitw, mew i innych gatunków związanych z piaszczystymi wyspami rzek i zbiorników wodnych. Cel będzie realizowany poprzez utworzenie i prowadzenie strony internetowej, zorganizowanie konferencji oraz wydanie materiałów promocyjnych, a także bezpośrednie spotkania z mieszkańcami obszarów objętych projektem.

Projekt „Ptasie Wyspy – kontynuacja czynnej ochrony zagrożonych gatunków ptaków siewkowych” nr POIS.02.04.00-00-0040/18 o wartości 2 475 806,50 PLN jest dofinansowany ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, II osi priorytetowej Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, działania 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna w kwocie 2 104 435,52 PLN.