Nie będzie projektów ochrony przyrody?

W Polsce brakowało, brakuje i będzie brakować pieniędzy na ochronę przyrody. Dostępne środki krajowe są bardzo ograniczone, a potrzeba działań związanych z czynną ochroną przyrody, edukacją ekologiczną czy kanalizacją ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo jest ogromna.

Przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody realizowane były w ostatnich latach w większości dzięki środkom UE, w tym przede wszystkim programom takim jak POIiŚ czy LIFE, uzupełnianych środkami krajowymi NFOŚiGW. Dzięki tym funduszom zrealizowano wiele bardzo ważnych „projektów” przyrodniczych. Środki te pozwoliły objęć ochroną zagrożone gatunki roślin, zwierząt oraz siedliska przyrodnicze.

Niestety realizacja kolejnych niezbędnych i bardzo ważnych przedsięwzięć ochrony przyrody w Polsce najprawdopodobniej zostanie zablokowana przez wprowadzone przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Ministerstwo Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zapisy w dokumentach programowych POIiŚ, a także przez niektóre elementy nowo stanowionego prawa.

Polskie organizacje pozarządowe wysłały wspólne listy do Ministra Środowiska w sprawie tych niekorzystnych zmian. Inicjatorem jednego z listów było nasze Stowarzyszenie. List dotyczy zmian dokonanych w dokumentach programowych POIiŚ związanych z kwalifikowalnością podatku VAT w projektach przyrodniczych.

W perspektywie finansowej 2007-2013 niemożliwy do odzyskania VAT był kosztem kwalifikowanym, tak samo jest też w europejskim instrumencie finansowym LIFE. Tak miało być również wg konsultowanych wcześniej założeń dotyczących wdrażania POiIS 2014-2020, jednak już po konsultacjach rozwiązanie to zostało ostatecznie zmienione.

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju wprowadziło do Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 zapis, który blokuje, w całej Osi priorytetowej II „Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu”, uznanie podatku VAT za koszt kwalifikowlany, chociaż niemożliwy do odzyskania dla beneficjenta programu. Projekty przewidywane do realizacji w ramach ww. osi z założenia stanowią realizację zadań publicznych, wynikających z przepisów o ochronie przyrody oraz z planów ochrony lub planów zadań ochronnych obszarów chronionych lub programów ochrony gatunków, jak również z dyrektyw unijnych. Poza nielicznymi wyjątkami nie mają one związku z wykonywaniem czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Ponadto, znaczna część podmiotów wymienionych w katalogu beneficjentów działania 2.4 POIiŚ nie posiada statusu zarejestrowanego podatnika VAT. Nie będzie zatem możliwości odzyskania podatku VAT naliczonego i opłaconego w ramach większości projektów, przewidywanych do realizacji w ramach działania 2.4 POIiŚ.

Konsekwencją wprowadzenia w Wytycznych zakazu finansowania podatku VAT w ramach projektów 2.4 POIŚ będzie więc konieczność udźwignięcia przez beneficjentów nie tylko 5% wymaganego wkładu własnego, ale również kosztów podatku VAT (którego dominującą stawką jest obecnie 23%). Dla większości potencjalnych beneficjentów, w tym szczególnie dla organizacji pozarządowych, będą to kwoty nieosiągalne.

Poniżej zamieszczamy listy, które w ostatnim czasie zostały wysłane do Ministerstwa Środowiska oraz uwagi jakie przesłaliśmy do NFOŚiGW w ramach konsultacji projektu zmienionego programu priorytetowego „Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej” części 2) Współfinansowanie projektów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Konsultacje w NFOŚiGW trwają do 19.10 2015 r. do godz. 10.00. Szczegółowe informacje o konsultacjach można znaleźć na stronie NFOŚiGW: https://www.nfosigw.gov.pl/o-nfosigw/aktualnosci/art,734,konsultacje-projektu-programu-ochrona-i-przywracanie-roznorodnosci-biologicznej.html

Zachęcamy do udziały w konsultacjach prowadzonych przez NFOŚiGW.